จนกระทั่งในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริให้แยกกิจการทหารและพลเรือน ออกจากกัน ทำการจัดระเบียบหน่วยงานทหารเสียใหม่ โดย สร้างกองทัพที่เป็นทหารอาชีพ มีการฝึกฝนเป็นอย่างดีเพื่อทำหน้าที่ในการป้องกันประเทศ

ในปีพุทธศักราช 2443 กิจการสรรพาวุธ ของทหารบกและทหารเรือได้แยกการดำเนินงาน ออกจากกัน ในส่วนของทหารบกได้มีการสั่งซื้ออาวุธ แบบใหม่เข้าประจำการจำนวนมาก แต่ยังขาด ผู้ชำนาญที่ให้คำแนะนำการใช้และการดูแลรักษา แก่หน่วยต่าง ๆ จึงควรมีหน่วยงานที่ชำนาญงาน คอยตรวจตราให้คำแนะนำเช่นเดียวกับประเทศ อื่น ๆ โดยได้จัดตั้ง กองสารวัตรปืนใหญ่ ขึ้นในปี พุทธศักราช 2444 เป็นหน่วยในการบังคับบัญชา ของกรมยุทธนาธิการ (เทียบเท่ากับกองทัพบกในปัจจุบัน) ทำหน้าที่ตรวจรับอาวุธที่จัดซื้อเข้ามาใหม่ แนะนำการใช้ การดูแลรักษาอาวุธกระสุนดินดำให้กับหน่วยต่าง ๆ ตรวจตราสรรพาวุธ ที่แจกจ่ายไปแล้ว แก้ไขซ่อมสิ่งที่ชำรุด แนะนำการซ่อมปืนใหญ่ รวมทั้งผลิตกระสุนสำหรับการฝึกยิง โดยมีนายร้อยตรี หม่อมเจ้าบวรเดช กฤดากร เป็นหัวหน้าในตำแหน่งสารวัตรปืนใหญ่ การจัดตั้งกองสารวัตรปืนใหญ่นี้นับเป็นก้าวแรกของกิจการสรรพาวุธในกองทัพบกที่เริ่มเข้าสู่ความเป็นสากล และมีภาระหน้าที่ใกล้เคียงกับหน่วยงานในปัจจุบัน

          แต่อย่างไรก็ตามการพัฒนางานคลังและการผลิตก็เป็นงานที่ต้องมีการดำเนินการต่อไป เนื่องจากในช่วงระยะเวลานั้นยังคงมีหน่วยงานด้านการสรรพาวุธอื่น ๆ ที่แบ่งแยกหน้าที่และมีการทำงานที่ซ้ำซ้อน เป็นเหตุให้การเบิกจ่ายอาวุธและยุทธภัณฑ์ต่าง ๆ เกิดความล่าช้า รวมทั้งการผลิตกระสุนของหน่วยงานที่รับผิดชอบอยู่ ก็ไม่เพียงพอต่อความต้องการ

          ทศวรรษที่ 1 ของกรมสรรพาวุธทหารบกเริ่มนับตั้งแต่การจัดตั้งกรมสรรพาวุธ ขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช 2445 ตามความในพระราชหัตถเลขา ลงวันที่ 20 สิงหาคม2445 (รัตนโกสินทรศก 121) โดยโปรดเกล้าฯ ให้พระยาสโมสรสรรพการ เป็นเจ้ากรมสรรพาวุธ มีที่ตั้งอยู่ในพื้นที่ของพระราชวังบวรสถานมงคลหรือวังหน้า (ปัจจุบันคือมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์)ขึ้นตรงต่อกรมยุทธนาธิการ มีหน้าที่ดำเนินงานด้านคลังอาวุธของทหารบกโดยเฉพาะ เป็นการคลังที่มีระบบแบบใหม่คือมีการกำหนดแผนการ จัดเก็บทำบัญชี ควบคุมการเบิก จ่าย การจัดระเบียบการขนย้ายอาวุธออกจากคลัง มีเวรประจำคลังและ เวรตรวจสรรพาวุธที่ต้องทำรายงานประจำวัน เจ้าหน้าที่ประจำคลังเหล่านี้มีเงินเดือนประจำแทนการเกณฑ์แรงงานแบบเดิม จากนามหน่วยและภารกิจด้านการคลังที่เป็นงานด้านหนึ่งของกรมสรรพาวุธทหารบกในปัจจุบันจึงได้ถือว่าหน่วยงานนี้เป็นหน่วยต้นกำเนิด
กำหนดให้ วันที่ 20 สิงหาคม ของทุกปี เป็นวันสถาปนากรมสรรพาวุธทหารบก